Ο δήμαρχος του Γκντανσκ της Πολωνίας Πάβελ Αντάμοβιτς τελικά δεν τα κατάφερε: πέθανε, υποκύπτοντας στα τραύματα από τις μαχαιριές που δέχτηκε το βράδυ της περασμένης Κυριακής κατά τη διάρκεια φιλανθρωπικής εκδήλωσης ενώπιον χιλιάδων ανθρώπων. Ο Αντάμοβιτς ήταν ένας από τους μεγαλύτερους υπέρμαχους των δικαιωμάτων των προσφύγων και της lgbtq+ κοινότητας (ΛΟΑΤΚΙ+).
Ταυτόχρονα, στη χώρα μας, το κατηγορητήριο που σχηματίστηκε για την πολύκροτη υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη (η δίκη θα ξεκινήσει στις 8 Φεβρουαρίου), όπου παραπέμφθηκαν να δικαστούν στο Μονομελές Πληµµελειοδικείο Ιωαννίνων 9 νεαροί ηλικίας από 21 έως 25 χρόνων για το αδίκημα της «επικίνδυνης σωματικής βλάβης από κοινού και κατά µόνας, κατ’ εξακολούθηση», περιλαμβάνει (όπως έγραψε το «Έθνος») φρικτά βασανιστήρια, μεταξύ των οποίων το εξής ειδεχθές: Τον Νοέµβριο του 2014, δύο από τους κατηγορουμένους φέρονται ότι τύλιξαν πολλές φορές µε κολλητική ταινία το κεφάλι του θύματος και τον χτύπησαν στην περιοχή των γεννητικών του οργάνων. Ο Βαγγέλης Γιακουμάκης, γεννημένος στο Σελλί Ρεθύμνου το 1995 και φοιτητής της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων, εξαφανίστηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015 και εντοπίστηκε νεκρός περίπου έναν μήνα αργότερα, με τραύματα από μαχαίρι. Ουδέποτε ειπώθηκε ξεκάθαρα (και ίσως ουδέποτε θα ειπωθεί), αλλά ο άτυχος νέος φαίνεται πως βασανιζόταν από τους συμφοιτητές του, οι οποίοι τον κατηγορούσαν (ασχέτως με την πραγματικότητα, η οποία δεν έχει και καμία απολύτως σημασία) για ομοφυλοφιλία και για το ότι δεν ήταν «αρκετά άντρας».
Σε μια άλλη ειδεχθή και πολύκροτη υπόθεση, αυτήν του Ζακ Κωστόπουλου, ο οποίος κατηγορήθηκε ως «τζάνκι» και κλέφτης, το πόρισμα των ιατροδικαστών Ν. Καλογρηά και Σ. Μαριαννού για τον θάνατό του αναφέρει: «Με βάση τα νεκροψιακά, νεκροτομικά και τοξικολογικά-ιστολογικά ευρήματα, ο θάνατος του Ζακ Κωστόπουλου οφείλεται στις ισχαιμικού τύπου αλλοιώσεις του μυοκαρδίου, που διαπιστώθηκαν ιστολογικώς. Με δεδομένη την απουσία υποκείμενης στεφανιαίας ή άλλης καρδιακής νόσου, άλλης υποκείμενης παθολογικής οντότητας –πλην της βαριάς ηπατικής βλάβης– καθώς και τοξίκωσης, οι ισχαιμικού τύπου αλλοιώσεις του μυοκαρδίου συνδέονται αιτιωδώς με τα πολλαπλά τραύματα που έφερε ο θανών σε διάφορα σημεία του σώματος. Μέσω μηχανισμού “στρες” – ο όρος “στρες” με την ιατρική έννοια του όρου, δηλαδή την αντίδραση του οργανισμού προκειμένου να αντιμετωπίσει εξωτερικά ερεθίσματα, όπως τραύματα που τείνουν να μεταβάλουν τη σωματική του ισορροπία».
Το εγκληματικά ομοφοβικό περιβάλλον μπορεί να έχει αποδείξεις και ονόματα μέσα από κραυγαλέες υποθέσεις (που κι αυτές αμφισβητούνται μέχρι εκεί που δεν παίρνει), αλλά δεν είναι παρά μόνο η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι της απανθρωπιάς. Αντιδράσεις του τύπου «δεν με νοιάζει τι κάνει ο άλλος στο κρεβάτι του, αρκεί να μη με ενοχλεί» φαντάζουν δημοκρατικές και προοδευτικές και ταυτίζονται με τις καλύτερες των περιπτώσεων. Όταν όμως εκφράζονται από στρέιτ άνδρες και γυναίκες, που αντί για μάτια διαθέτουν παρωπίδες, πολύ εύκολα αποκαλύπτουν την υποκρισία τους, καθώς η διεκδίκηση των δικαιωμάτων της lgbtq+ κοινότητας δεν έχει να κάνει με το κρεβάτι κανενός. Ουδείς εκ των lgbtq+ διεκδικεί το δικαίωμα στο δημόσιο σεξ. Αυτό που διεκδικείται είναι το αναφαίρετο δικαίωμα να μην τους δείχνουν με το δάχτυλο επειδή είναι ο εαυτός τους.
«Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία, μόνο λίγα εγκλήματα μίσους κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων συμβαίνουν κάθε χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, η έρευνα δείχνει ότι τα περισσότερα εγκλήματα δεν αναφέρονται, αν και ΛΟΑΤΚΙ+ ερωτώμενοι δήλωσαν ότι έχουν έρθει αντιμέτωποι με εγκλήματα μίσους κατά τα πρόσφατα έτη», γράφει ο σύντομος οδηγός για τα εγκλήματα μίσους κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων «Αναγνώριση & Αναφορά». «Η ασυμφωνία αυτή προκαλείται από το γεγονός ότι πολλοί δεν προχωρούν σε αναφορά, αλλά και από το γεγονός ότι η Αστυνομία συχνά “υπό-κατηγοριοποιεί” τα εγκλήματα μίσους: τα καταχωρεί ως “απλές” εγκληματικές ενέργειες ή αδικήματα και όχι ως εγκλήματα με κίνητρο την προκατάληψη… Μερικές φορές, το πραγματικό κίνητρο του εγκλήματος παραμένει κρυφό. Για παράδειγμα, ένας γκέι άνδρας χτυπήθηκε μπροστά από ένα γκέι κλαμπ, αλλά ο δράστης τιμωρήθηκε μόνο για διατάραξη της δημόσιας τάξης. Σε αυτή την περίπτωση, το πραγματικό κίνητρο πίσω από το έγκλημα και η επίπτωσή του δεν αναγνωρίστηκαν».
Η έκδοση αυτή εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Βγες Μπροστά: Ενδυνάμωση και Υποστήριξη Θυμάτων Εγκλημάτων Μίσους κατά ΛΟΑΤ Ανθρώπων», το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Rights, Equality and Citizenship» και συγγραφείς της εθνικής εκδοσης είναι οι: Θανάσης Θεοφιλόπουλος (Colour Youth), Μαρία Μουδάτσου (Praksis), Ειρήνη Σεραφείμ (Praksis) και Κώστας Φαρμακίδης (Praksis). Είναι ο ηλεκτρονικός οδηγός για θύματα ομοφοβικών, τρανσφοβικών, αμφιφοβικών εγκλημάτων μίσους, που στόχο έχει την ενημέρωση και τον εφοδιασμό τους με πρακτικά εργαλεία ως προς τον τρόπο αναγνώρισης και αναφοράς εγκλημάτων, αλλά και περιστατικών ρητορικής μίσους. Η έκδοση περιλαμβάνει τύπους εγκλημάτων κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων και μια σύντομη περιγραφή των δικαιωμάτων τους, μέσω της σύνοψης του σχετικού νομοθετικού πλαισίου και της ποινικής διαδικασίας. Επιπλέον, περιλαμβάνει έναν αναλυτικό κατάλογο φορέων καταγραφής περιστατικών και υποστήριξης θυμάτων, με σκοπό την ενδυνάμωση θυμάτων και αυτοπτών μαρτύρων ώστε να καταγγείλουν περιστατικά. Παρότι ο ηλεκτρονικός οδηγός πραγματεύεται θέματα βίας, πουθενά δεν υπάρχει έστω και ψήγμα παραίνεσης για χρήση βίας από την πλευρά της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας ως αντίποινα, προφανώς γιατί η βία δεν είναι μέρος της κουλτούρας των ανθρώπων που πραγματικά «δεν τους νοιάζει τι κάνουν στο κρεβάτι τους οι άλλοι».
Αν και θα ήταν απλό για όποιον θα έμπαινε στον κόπο να σκεφτεί με την καρδιά του, η αναγνώριση των εγκλημάτων μίσους προφανώς και δυστυχώς χρειάζεται επίσημες εξηγήσεις: «Τα εγκλήματα μίσους είναι εγκληματικές ενέργειες που έχουν ως κίνητρο την προκατάληψη κατά συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων», γράφουν οι ιθύνοντες στον ηλεκτρονικό οδηγό. «Τα κίνητρα προκατάληψης μπορούν να οριστούν ευρέως ως προκατειλημμένες αρνητικές απόψεις, στερεοτυπικές παραδοχές, μισαλλοδοξία ή μίσος κατά μιας συγκεκριμένης πληθυσμιακής ομάδας, η οποία έχει κοινά χαρακτηριστικά όπως η φυλή, η εθνοτική ομάδα, η γλώσσα, το θρήσκευμα, η εθνικότητα, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η ταυτότητα φύλου ή οποιοδήποτε άλλο θεμελιώδες χαρακτηριστικό. Οι άνθρωποι με αναπηρία μπορούν επίσης να είναι θύματα εγκλημάτων μίσους. Τα εγκλήματα μίσους λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και ταυτότητας φύλου ή/και χαρακτηριστικών φύλου ονομάζονται εγκλήματα μίσους κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων. Τα εγκλήματα μίσους μπορούν να λάβουν διαφορετικές μορφές: σωματική βία, σεξουαλική βία, υποκίνηση μίσους, εκφοβισμός, παρενόχληση, απειλές, βανδαλισμός ή φθορά περιουσίας, προσβλητικά γράμματα ή μηνύματα, λεκτική κακοποίηση (π.χ. κακοποιητικά παρατσούκλια), καταδίωξη (π.χ. συνεχή τηλεφωνήματα ή μηνύματα). Τα εγκλήματα μίσους κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων δεν επηρεάζουν μονάχα ανθρώπους που είναι λεσβίες γυναίκες, ομοφυλόφιλοι άνδρες (γκέι), αμφιφυλόφιλοι, τρανς (διεμφυλικοί), κουίρ (queer) ή ίντερσεξ (μεσοφυλικοί). Μπορούν να στραφούν και κατά συμμάχων των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων, κατά υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή σε βάρος οποιουδήποτε ανθρώπου θεωρείται ότι ανήκει στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Η επίπτωση του εγκλήματος μίσους είναι μεγαλύτερη από τη σωματική ή υλική βλάβη, καθώς στοχεύει στον πυρήνα της ταυτότητας ενός ανθρώπου και για τον λόγο αυτό επιφέρει μια αυξημένη συναισθηματική και ψυχολογική βλάβη».
Κυβέλη Χατζηζήση,
Δημοσιογράφος – stentoras.gr