Από το 1996, κατά την εβδομάδα 1-7 Νοεμβρίου γιορτάζεται ο μητρικός θηλασμός στη χώρα μας. Πρόκειται για μια γιορτή που αναδεικνύει τα πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού για τη βρεφική ανάπτυξη, την παιδική επιβίωση αλλά και την ψυχική, συναισθηματική και σωματική υγεία των μητέρων. Οι μαίες Μαρία Τζομπανάκη και Ελένη Σαραντέλλη του κέντρου περιγεννητικής φροντίδας «Ελενθώ» του Ηρακλείου Κρήτης, αξιόλογες επαγγελματίες στον χώρο τους, με πολύ μεράκι και αγάπη για το «λειτούργημα», όπως οι ίδιες ονομάζουν τη δουλειά τους, μας μίλησαν για τις απαιτήσεις του επαγγέλματος, την αναγκαιότητα των μαθημάτων ψυχοπροφυλακτικής αλλά και για τα οφέλη του μητρικού θηλασμού. Τις ευχαριστούμε θερμά για τη συνέντευξη που παραχώρησαν στο stentoras.gr.

Πώς αποφασίσατε να ακολουθήσετε τον τομέα της μαιευτικής; Πέρα από τις χαρούμενες στιγμές της γέννησης, υπάρχουν και πολλές άλλες θλιβερές και στενάχωρες. Δεν είναι ψυχοφθόρο αυτό για εσάς;

Ελένη: Το επάγγελμα της μαίας δεν είναι ένα απλό επάγγελμα αλλά λειτούργημα.

Η προσφορά μας στη γυναίκα αρχίζει από την αναπαραγωγική ηλικία και διαρκεί μέχρι την εμμηνόπαυση.

Σε κάθε στάδιο της γυναίκας, η μαία είναι κοντά της για να ενημερώσει, να υποστηρίξει. Συμπάσχει. Για κάθε γυναίκα ξεχωριστά, η μαία γίνεται ένα με αυτή, συνοδοιπόρος στην κατάστασή της, για αυτό το επάγγελμά μας είναι μοναδικό και γεμάτο ενσυναίσθηση. Η θέληση για προσφορά λοιπόν στη γυναίκα είναι που μας ώθησε να γίνουμε μαίες.

Μαρία: Όπως αναφέραμε, η μαία δεν περιορίζεται μόνο στις γεννήσεις και στα νεογνά αλλά αφορά ένα ευρύτερο φάσμα. Ασφαλώς υπάρχουν άσχημες στιγμές, όπως ενδομήτριοι θάνατοι εμβρύων ακόμα και σε προχωρημένη κύηση, ή διακοπές κυήσεων λόγω παθολογίας όπου συμπάσχουμε με τη γυναίκα, κλαίμε μαζί της. Αυτό θέλει δύναμη ψυχής και ενσυναίσθηση.

Ακόμα, θλιβερά γεγονότα που ζούμε είναι οι γυναικολογικοί καρκίνοι, ή γυναίκες που προσπαθούν χρόνια να αποκτήσουν παιδί με πολλές εξωσωματικές και δεν τα καταφέρνουν.

Οι μαίες είμαστε δίπλα σε όλες αυτές τις γυναίκες για να τις βοηθήσουμε. Δεν το θεωρούμε ψυχοφθόρο αλλά προσφορά με ενσυναίσθηση.

Με αφορμή την εβδομάδα του μητρικού θηλασμού, τι θα συμβουλεύατε τις νέες μαμάδες για τη διαδικασία του θηλασμού; Πολλές αγχώνονται πως δεν θα έχουν γάλα, πολλές φοβούνται ότι θα πονέσουν, άλλες δεν θέλουν καν να το προσπαθήσουν.

Ελένη: Ο μητρικός θηλασμός είναι η φυσική πορεία που ακολουθεί ο άνθρωπος από τα αρχαία χρόνια για να επιβιώσει. Η διατροφή με μητρικό γάλα έχει πολλά οφέλη τόσο για το βρέφος όσο και για τη μητέρα. Ένα σημαντικό όφελος και για τους δύο είναι η ενίσχυση του ψυχικού δεσμού μητέρας-βρέφους. Προσφέρει ανεκτίμητα βιολογικά, αναπτυξιακά και ψυχοκοινωνικά οφέλη για το μωρό. Αξίζει να αναφέρουμε μερικά από αυτά: Το μητρικό γάλα είναι δώρο ζωής, είναι πλούσιο σε αμυντικά κύτταρα που προστατεύουν το μωράκι από λοιμώξεις του αναπνευστικού και γαστρεντερικού του συστήματος. Το παιδί προστατεύεται από ιώσεις, αλλεργίες (άσθμα, έκζεμα), αναιμία. Μειώνεται η συχνότητα του παιδικού διαβήτη, παχυσαρκίας και ορισμένων μορφών καρκίνου. Επίσης, παρατηρείται μείωση και του κινδύνου του συνδρόμου του αιφνίδιου θανάτου, καθώς και άλλα πολλά οφέλη. Ωστόσο και η μητέρα, με τον θηλασμό, έχει τα δικά της οφέλη, όπως είναι η προστασία από τον καρκίνο του μαστού και την οστεοπόρωση, η μείωση της συχνότητας του καρκίνου του ενδομητρίου, η προαγωγή της ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια της λοχείας (επιλόχειος κατάθλιψη) και άλλα.

Ο θηλασμός, για να πετύχει, θέλει υπομονή και επιμονή, χρόνο και θέληση, βοήθεια και υποστηρικτικό περιβάλλον.

Η σωστή ενημέρωση της μητέρας, του συντρόφου της αλλά και του περιβάλλοντός της, τόσο κατά τη διάρκεια της κύησης όσο και μετά τη γέννηση, είναι απαραίτητη ώστε να πετύχει ο θηλασμός. 

Μαρία: Συμβουλές που δίνουμε στη μητέρα: Η σωστή προσκόλληση του νεογνού στον μαστό, η επαφή «skin to skin», ο αμέσως μετά τη γέννηση θηλασμός, το «rooming-in», οι κατάλληλες και άνετες στάσεις θηλασμού, η περιποίηση και ενυδάτωση της θηλής και της θηλαίας άλω (βοηθάει να έχουν λιγότερο πόνο), η ενθάρρυνση και οποιαδήποτε βοήθεια χρειάζεται η μητέρα –να ξεκουράζεται όποτε ξεκουράζεται και το μωρό– και η υγιεινή διατροφή για τη σωστή παραγωγή γάλακτος ενισχύουν τις πιθανότητες να πετύχει ο θηλασμός και κατ' επέκταση να ενισχυθεί το δέσιμο μητέρας-παιδιού.

Μην ξεχνάμε ότι η παραγωγή γάλακτος στο στήθος ακολουθεί τον κανόνα της προσφοράς και της ζήτησης. Όσο πιο πολύ γάλα χρειάζεται το μωρό σας τόσο πιο πολύ είναι σε θέση να παράγει το στήθος, αρκεί να θηλάζετε κάθε φορά που το μωρό σας δείχνει πως πεινάει. Ο θηλασμός πρέπει να είναι απεριόριστος και ανεμπόδιστος.

Η σωστή λοιπόν ενημέρωση και τεχνική από τη μαία απαλείφει το άγχος και τον φόβο των μαμάδων και αυξάνει πολύ τις πιθανότητες η μητέρα να καταφέρει να θηλάσει.

Αναλυτικά και με οπτικοακουστικό υλικό εξηγούμε στα μαθήματά μας στη μητέρα όλα τα σχετικά με τον θηλασμό, την τεχνική κτλ. αλλά και μετά τον τοκετό κάνουμε στην πράξη αυτά που έχουμε αναλύσει στα μαθήματά μας.

Πολλές ετοιμόγεννες δεν γνωρίζουν για τα μαθήματα ψυχοπροφυλακτικής. Πώς τις βοηθούν;

Ελένη: Έχοντας μιλήσει με πολλές γυναίκες κατά την πάροδο των ετών εργασίας μου, οι οποίες παρακολούθησαν τα μαθήματα ψυχοπροφυλακτικής, αλλά για διάφορους λόγους δεν είχαν την εμπειρία του τοκετού που επιθυμούσαν ή δεν κατάφεραν να θηλάσουν, διαπίστωσα ότι ­–αυτές οι γυναίκες– μπορούσαν να διαχειριστούν πιο εύκολα την απογοήτευσή τους από εκείνες που αναρωτιούνταν τι θα συνέβαινε αν ήταν πιο καλά ενημερωμένες. Πιστεύω ότι ο τοκετός είναι μια τόσο ενδυναμωτική εμπειρία, ώστε κάθε έγκυος αξίζει να έχει την καλύτερη πληροφόρηση, που της επιτρέπει να λαμβάνει τις καλύτερες αποφάσεις για την ίδια και το μωρό της.

Επομένως, τα μαθήματα ψυχοπροφυλακτικής ή, αλλιώς, μαθήματα ανώδυνου τοκετού είναι ιδιαίτερα σημαντικά και βοηθητικά για μια γυναίκα που πρόκειται να γεννήσει είτε φυσιολογικά είτε με καισαρική τομή. Μπορούν να ξεκινήσουν στον 7ο μήνα της κύησης (είτε διαδικτυακά είτε διά ζώσης). Στόχος των μαθημάτων είναι η προετοιμασία και η αύξηση γνώσεων των μελλοντικών γονιών σχετικά με την κύηση, τη γέννα, τη λοχεία, τον θηλασμό και τη φροντίδα του μωρού και, γενικά, τον νέο τους γονικό ρόλο. Επιπλέον, τα μαθήματα παρέχουν γνώσεις σχετικά με τις φυσιολογικές αλλαγές που υφίσταται η γυναίκα καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης και ύστερα από τον τοκετό. Αναλυτικότερα, μαθαίνουμε στις γυναίκες πώς να ακούνε το σώμα τους και πώς μπορούν να το κατευθύνουν. Για παράδειγμα, στη διάρκεια μιας ωδίνης (σύσπασης), τι να κάνω ώστε να την ελέγξω και πώς μπορώ να μειώσω κατά πολύ την έντασή της. Μαθαίνουμε τα στάδια του τοκετού, τα σημάδια έναρξής του, πότε πάμε στο μαιευτήριο και τι κάνουμε σε έκτακτες μαιευτικές καταστάσεις, τις αναπνοές, ασκήσεις στην μπάλα και τις τεχνικές διαχείρισης του πόνου, για τον θηλασμό και τη φροντίδα νεογνού.

Μαρία: Ένας από τους βασικούς μας στόχους είναι η προετοιμασία για να έχουν καλύτερη διαχείριση του φόβου και να μειώσουν το άγχος τους για τη συνολική διαδικασία της κύησης, του τοκετού και της φροντίδας του νεογνού. Οι γυναίκες που γίνονται πρώτη φορά μητέρες τείνουν να παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και φόβου σε σύγκριση με τις γυναίκες που έχουν αποκτήσει ήδη ένα παιδί.

Εκτός όμως από τις συμβουλές και τις γνώσεις που παρέχονται κατά την προγεννητική εκπαίδευση, τα μαθήματα αυτά αποσκοπούν στην επικοινωνία, στην έκφραση των επιθυμιών και των ανησυχιών που έχουν σχετικά με τον τοκετό και τη φροντίδα το μωρού τους, την ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών με άλλες μητέρες ή ζευγάρια, ώστε να καταρριφθούν τυχόν φοβίες και λανθασμένες αντιλήψεις που έχουν.

Συνοψίζοντας, η σωστή ενημέρωση, η εκπαίδευση και η υποστήριξη που παρέχουμε με τα μαθήματα ψυχοπροφυλακτικής είναι ιδιαίτερα σημαντικές για το μαγικό αυτό ταξίδι και τον ερχομό του παιδιού τους. Μην ξεχνάμε ότι η γνώση είναι δύναμη, και οι μαίες θα είμαστε πάντα δίπλα στη γυναίκα σε κάθε επιλογή της.

Στο κέντρο περιγεννητικής φροντίδας «Ελενθώ», ποια είναι η προεργασία που αφιερώνετε στη γυναίκα που επιθυμεί να θηλάσει;

Μαρία: Στο κέντρο περιγεννητικής φροντίδας «Ελενθώ», κάνουμε εξατομικευμένη ενημέρωση όσον αφορά τον θηλασμό. 

Αρχικά, αναφέρουμε τα πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού τόσο για το νεογέννητο όσο και για τη μητέρα.

Παίρνουμε ιστορικό και στη συνέχεια ελέγχουμε την ανατομία του μαστού της κάθε γυναίκας παρέχοντας τις κατάλληλες συμβουλές ανάλογα την περίπτωση (υπάρχουν εισέρχουσες, επίπεδες θηλές, επέμβαση αυξητικής στήθους ή μείωσης, άνισοι μαστοί κ.ά.)

Εξηγούμε αναλυτικά τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της γαλουχίας, τι πρέπει να προσέχει η γυναίκα στον θηλασμό (για παράδειγμα, αλλαγές στο χρώμα της θηλής), πληγωμένες θηλές, ή τι γίνεται σε περίπτωση μαστίτιδας ή απόφραξης γαλακτοφόρου πόρου.

Ελένη: Μην ξεχνάμε και τις περιπτώσεις εκείνες όπου το νεογέννητο δεν είναι κοντά στη μητέρα του για να αρχίσει αμέσως τον θηλασμό (για παράδειγμα, για διάφορους λόγους υγείας της μητέρας) ή χρειάστηκε να μεταφερθεί σε μονάδα εντατικής προώρων. Τις δυσκολίες που συναντούν αυτές οι μητέρες σχετικά με την έναρξη και εγκαθίδρυση της παραγωγής γάλακτος. Είμαστε δίπλα τους για να τις αντιμετωπίσουμε μαζί.

Επίσης, τι γίνεται όταν μια γυναίκα θηλάζει και πρέπει να επιστρέψει στην εργασία της; Πρέπει να προετοιμαστεί ψυχολογικά για αυτή την κατάσταση και να ενημερωθεί για το πώς μπορεί να κάνει τη δική της τράπεζα γάλακτος ή για να αποθηλάσει.

Είμαστε πάντα κοντά στη μητέρα με συνεχή επαφή για να επιλύσουμε τυχόν προβλήματα που προκύψουν.

Μέχρι ποια ηλικία μπορεί ένα μωρό να θηλάζει; Οι απόψεις διίστανται καθώς πολλοί θεωρούν πως το μωρό λαμβάνει τα απαραίτητα συστατικά του θηλασμού μέχρι 6 μηνών. Άλλες μαμάδες συνεχίζουν τον θηλασμό και μετά το έτος.

Μαρία: Τα τελευταία χρόνια έχει γιγαντωθεί ένα παγκόσμιο κίνημα υπέρ του θηλασμού, το οποίο προτρέπει τις νέες μητέρες να ακολουθούν τον δρόμο της φύσης βάζοντας γερά θεμέλια στη ζωή του παιδιού τους.

Ειδικά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, πολλές είναι οι μητέρες παγκοσμίως που έχουν υιοθετήσει τη θεωρία του «δεσμού» μέσω του θηλασμού με αποτέλεσμα να θηλάζουν τα παιδιά τους όχι για μήνες αλλά για χρόνια, ορισμένες μάλιστα έως και την ηλικία των 6 ετών.

Ο μητρικός θηλασμός θα πρέπει να είναι η αποκλειστική τροφή του βρέφους για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του. Θα ήταν ιδανικό να συνεχίζεται και μετά την εισαγωγή στερεών τροφών στο καθημερινό διαιτολόγιο, μέχρι την ηλικία των 12 -24 μηνών, και μπορεί να συνεχιστεί για όσο διάστημα το επιθυμούν η μητέρα και το παιδί.

Ελένη: Επομένως, δεν υπάρχει κάποιος χρονικός περιορισμός καθώς τα οφέλη του μητρικού γάλακτος είναι ανεκτίμητης αξίας. Ούτε υπάρχουν στοιχεία για ψυχολογικές ή αναπτυξιακές βλάβες από τον θηλασμό κατά το τρίτο έτος της ζωής ή και σε μεγαλύτερη ηλικία.

Καμία κυβέρνηση ή διεθνής αρμόδιος οργανισμός δεν δίνει συγκεκριμένη σύσταση σε ό,τι αφορά το πότε μια γυναίκα πρέπει να σταματήσει τον θηλασμό. Στις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρεται ότι υπάρχουν πολλά και διαφορετικά οφέλη για την υγεία του παιδιού από τον αποκλειστικό θηλασμό κατά τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του.

Αν θηλάσατε το μωρό σας για τους πρώτους 6 μήνες, θα έχετε εξασφαλίσει για το παιδί σας τα περισσότερα κέρδη από το μητρικό γάλα, αφού το ανώριμο έως τότε ανοσοποιητικό θα έχει ενισχυθεί με έτοιμα αντισώματα από εσάς, θα έχετε μειώσει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης ωτίτιδας (μια από τις συχνότερες λοιμώξεις των βρεφών και νηπίων) και θα έχετε προστατεύσει σε έναν βαθμό το μωρό σας από μελλοντικές κακοήθειες της παιδικής ηλικίας, μειώνοντας ταυτόχρονα και τον δικό σας κίνδυνο για καρκίνο του στήθους. Μάλιστα ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός τους πρώτους 6 μήνες παρέχει έως και 98% αντισύλληψη.

Όμως πέρα από αυτή την προφύλαξη, η ίδια μας η φύση, η βιολογία μας ως όντα, όπως επισημαίνουν οι ανθρωπολόγοι, είναι προσανατολισμένη σε ηλικία απογαλακτισμού μεταξύ 2 και 7 ετών.

Ο θηλασμός, και μετά τους 6 μήνες, συνεχίζει να χτίζει την άμυνα του παιδιού. Προστατεύει άμεσα από τις λοιμώξεις της προσχολικής ηλικίας. Προστατεύει ακόμη περισσότερο μητέρα και παιδί από χρόνια ψυχικά και σωματικά νοσήματα. Ο μακροχρόνιος θηλασμός δημιουργεί παιδιά πιο ασφαλή και ανεξάρτητα σε βάθος χρόνου και, επίσης, έτσι δημιουργείται το «φαινόμενο ντόμινο» οδηγώντας και άλλες οικογένειες αλλά και τις νέες γενιές στον θηλασμό.

Συμπέρασμα: Tο διάστημα του θηλασμού θα πρέπει να καθορίζεται από τη δυάδα μητέρα-παιδί για όσο διάστημα επιθυμούν και οι δύο. Χαρείτε το διάστημα του θηλασμού γιατί οι μικροί μας άγγελοι μεγαλώνουν τόσο γρήγορα.

Συνέντευξη-επιμέλεια: Κατερίνα Γκρίτζαλη

Δ/ντρια Σύνταξης stentoras.gr

Share this post